| |||||||||||||||||||||||
اسماعیل سامانی (شوال ۲۳۴ هـ.ق.، فرغانه — صفر ۲۹۵ هـ.ق.، بخارا) بنیانگذار دودمان سامانیان بود. وی شهر بخارا را به پایتختی برگزید و به زبان و فرهنگ ادبیات فارسی دلبستگی بسیار داشت و رودکی سرودههایی در ستایش از وی دارد.
آغاز زمامداریوی خود را از دودمان بهرام چوبین میدانست و در راه زنده نگاه داشتن زبان فارسی تلاش زیادی نمود. اسماعیل از سوی برادر بزرگترش نصر که نماینده و زمامدار خلیفه بغداد در خراسان به پایتختی سمرقند بود، به زمامداری بخارا گماشته شد. بدلیل کردار نیکویش بزودی مردم زیادی را بخود جلب کرد. هنگامی که بر سر بخش نمودن مالیات، نصر با وی دچار اختلاف شد، در برابرش برخاست و پیروز گشت. با وجود کامیابی رفتار بزرگوارانهای با او داشت و حتی پس از نبرد با پیاده شدن از اسب بر پای برادر بوسه زد و برادر کوچکترش اسحاق را بدلیل پیاده نشدن از اسب در مقابل نصر سرزنش نمود. اسماعیل زمامداری سمرقند را دوباره به نصر سپرد. رویارویی با یعقوب لیث صفاریپس از مرگ نصر که از دیدگاه حکومت عباسی نماینده خراسان بشمار میآمد، یعقوب لیث صفاری که در پی گسترش شاهنشاهی خود بر ضد تازیان بود، به فرارود چشم دوخت. در جنگی کهیعقوب لیث صفاری با اسماعیل راه انداخت، اسماعیل پیروز گشت. اسماعیل تمام سربازان یعقوب را بدون درخواست غرامت آزاد ساخت. و انگشتری را که یکی از سربازانش از یعقوب غنیمت گرفته بود را ۳۰۰۰ درهم خرید و به یعقوب بازگرداند. اسماعیل چون میدانست معتضد عباسی خواهان به چنگ آوردن یعقوب است، اما خواهان تحویلش به معتضد نبود، پس از جنگ سپاهش را به فرارود بازگرداند و تنها ۳۰ سرباز را بطور نمایشی برای بازداشت یعقوب در سیستان نگاه داشت تا بدین وسیله خاندانش بتوانند وی را برهانانند اما پس از گذشت یک ماه هیچ کس نیامد و اسماعیل برای جلوگیری از بهانهجویی خلیفه بغداد مجبور شد یعقوب را به جانب فرارود فراخواند. یعقوب پس از ناامیدی از خاندانش چنین گفت:
رفتار زمان زمامداریاسماعیل با همگان رفتاری بس نیکو داشت. در گاه زمستان سوار بر اسب به میان مردم میرفت تا اگر کسی گلایهای دارد به وی بگوید. روزی درمرو شتری را در کشتزاری دید که آسیبی به آن زده بود. دستور داد تا دارندهٔ را بیابند و خسارت کشتزار را از وی ستانده و به کشاورز بدهند. چون آگاهی پیدا شد که شتر از آن خود شاه است، مبلغی بیشتر از خسارت به کشاورز داد. البته اسماعیل در نبردی شمار زیادی از مردم شهر طراز را کشت و ۱۰ تا ۱۵ هزار از ایشان را اسیر نمود. وی علاقه زیادی به گسترش زبان فارسی داشت و با وجود داشتن سپاه کافی برای یورش به بغداد، این کار را نکرد و با حفظ آرامش بیشتر در گسترهٔ زمامداریش تلاش نمود فارسی را گسترش دهد. اسماعیل همچنین یک سد دفاعی متشکل از سپاهیانش در مرزهای خاوری ایران برای جلوگیری از یورش ترکان ایجاد نمود که تا سالها پس از وی پابرجابود. اسماعیل در آبان سال ۲۸۶ در اثر بیماری درگذشت و در بخارا در آرامگاه ویژهای بخاک سپرده شد. پسرش احمد جانشین وی گشت. اسماعیل در دیدگاه دیگراناسماعیل بدلیل کردار بزرگمنشانه اش مورد ستایش نویسندگان و چکامهسرایان بسیاری بوده است. برتولد اشپولر، درباره وی چنین میگوید:
امروزهدر تاجیکستان اسماعیل سامانی را بنیانگذار تاجیکستان برمیشمارند و بنای یادبود اسماعیل سامانی در دوشنبه، از نمادهای این کشور است. مهمترین جایزهٔ علمی این کشور نیز به نام اسماعیل سامانی، برابر ۲ هزار دلار آمریکایی است. همچنین بلندترین کوه تاجیکستان که تا پیش از فروپاشی شوروی قله کمونیسم نام داشت، پس از استقلال تاجیکستان به نام وی نامگذاری شده است. ![]() تندیس اسماعیل سامانی در شهر دوشنبه دسته بندی: سامانیان، برچسب ها: اسماعیل، پادشاه سامانی، بنیانگذار، تاجیکستان، نوشتارهای درپیوند: پادشاهان سلسله سامانی، 1391/09/13 | نگارنده: آراد |
![]() نام و لقب نه تن از پادشاهان این سلسله با مدت حکومتشان، از این قرار است:
دسته بندی: سامانیان، برچسب ها: پادشاهان، سامانی، سامانیان، نصر دوم، اسماعیل، نوشتارهای درپیوند: سامانیان ( مقدمه )، نصر یکم بنیانگذار سلسله سامانی، 1391/09/13 | نگارنده: آراد |
![]() |
از ما پشتیبانی کنید |
||||||||||||||||||||||